9 maj

Bilans składników pożywienia

Cukrowce do pewnego stopnia mogą zastępować tłuszcze, jednak ilość tłuszczu nie może spaść do zera, a to z następujących powodów:

1.    Ilość pożywienia, którą musielibyśmy spożywać aby osiągnąć niezbędną dla życia ilość kalorii musiałaby być tak wielka, że przewód pokarmowy byłby wówczas nadmiernie obciążony,

2.    Organizm byłby pozbawiony niektórych niezbędnych do życia witamin, rozpuszczalnych tylko w tłuszczach.

3.    Pewne składniki tłuszczów (mianowicie kwas linolowy i linolenowy, które dziś przeważnie nazywają witaminą F) odgrywają rolę podobną do roli witamin i są nieodzowne do życia.

Cukrowce w pożywieniu mogą być tylko częściowo zastąpione przez tłuszcze. Jeśli tłuszczu jest zbyt dużo w stosunku do cukrowców, przemiana tłuszczowa w organizmie ulega zaburzeniu.

Ani tłuszcz, ani cukrowce nie mogą zastąpić białka, którego skład chemiczny jest zupełnie inny. Białko jest najważniejszym składnikiem, z którego zbudowane są tkanki ciała. Zapotrzebowanie więc organizmu na białko jest zależne przede wszystkim od wieku i wagi ciała. W tym czasie kiedy wzrost organizmu jest najszybszy, tj. w niemowlęctwie, zapotrzebowanie na substancje białkowe w stosunku do 1 kg wagi ciała jest największe, po czym stopniowo się obniża, a gdy proces wzrostu jest zakończony, tj. po 20 roku życia, ustala się w stosunku 1 g na każdy kilogram wagi ciała. Po ukończeniu okresu wzrostu białko pobrane z pokarmami służy do zastępowania białka plazmy komórkowej, nieustannie zużywanego podczas procesów życiowych. W tym okresie życia ludzkiego ilość białka pobranego i spalonego jest taka sama, gdyż dorosły organizm w normalnym stanie fizjologicznym nie jest zdolny do magazynowania białka. Spożywanie więc białka ponad istotne zapotrzebowanie ustroju jest zupełnie zbędne i nie przynosi żadnej korzyści. Tylko w okresie wzrostu, ciąży, karmienia i rekonwalescencji po pewnych ciężkich chorobach, białko może być przez organizm przyswajane w większych ilościach. Mamy wtedy do czynienia z tzw. dodatnim bilansem białkowym, tzn. ilość białka przyswajanego przez organizm jest większa od ilości białka spalanego w organizmie. Bilans ujemny, tj. większa ilość białka spalanego niż spożywanego, jest objawem groźnym i towarzyszy niektórym ciężkim chorobom.

Poniższa tabelka wyjaśnia jak zmienia się zapotrzebowanie organizmu na białko w zależności od wieku.

Wiek – Białka na 1 kg wagi ciała na dobę w gramach
1 — 3 lat 3,5
3 — 5 lat 3,0
5 — 12 lat 2,5
12 — 15 lat 2,5
15 — 17 lat 2,0
17 — 21 lat 1,5
21 lat i wyżej 1,0

Kobiety ciężarne
(0—3 mies.) 1,0
(4—9 mies.) 1,5
karmiące 2,0