13 lut

Arcydzięgiel – Koper – Szczypiorek

Arcydzięgiel — zwany też litworem ma zastosowanie głównie w dekoracji deserów. Z dojrzałych młodych łodyg, ściętych przed kwitnieniem rośliny, pociętych ukośnie, smaży się doskonałą, pięknie na zielono wybarwioną konfiturę (a naprawdę wysyca się te łodygi roztworem cukru — czyli kandyzuje). Konfitura ta, bardzo aromatyczna, służy do dekoracji tortów, jako dodatek do keksów itp. wypieków z bakaliami.
Nalewki i wyciągi na korzeniu arcydzięgla stosuje się w małych ilościach jako dodatek aromatyzujący do kremów, napojów, tortów.

Koper — nazwą tą określamy dwie rośliny z rodziny baldaszkowatych. Jedna, nazwana koperkiem ogrodowym, używana jest w zielonych pędach i liściach, ponadto w postaci suszonych nasion o korzennym smaku i aromatycznym zapachu, zawiera silne związki aromatyczne. Z nasion wytłaczany jest olejek używany w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym i kosmetycznym. Druga nazwana jest koprem włoskim, jest rośliną dwuletnią. Częścią użytkową rośliny są tzw. baldaszki o silnym zapachu. Owoce (ziarna) zawierają olejek aromatyczny (anetol) o słodkawo-korzennym, nieco palącym smaku. Są stosowane w gospodarstwie domowym, w przemyśle spożywczym, cukierniczym, w lecznictwie. W ziołolecznictwie z nasion kopru sporządza się napar, który służy jako lek pomocny przy zapaleniach oskrzeli, krztuścu, a także przy zaburzeniach żołądkowych i zaparciach, zwłaszcza u dzieci i osób starszych. Wytłoki kopru stanowią cenną paszę dla bydła, podnoszącą produkcję mleka.

Szczypiorek rozpowszechniony jest w uprawie nie tylko gruntowej lecz i pod szkłem w okresie zimowym. Jest latem dostępny przez cały rok. Ma stosunkowo wysoką wartość odżywczą i jest niezwykle cenną rośliną przyprawową. Zawiera ok. 9 g cukrowców, 200 mg wapnia, 18 mg żelaza, 50 mg magnezu i 60 mg witaminy C?

Liście szczypiorku z wyrośniętymi pędami kwiatowymi są znacznie mniej smaczne i wartościowe, tylko błonnika mają nieco więcej — ok. 4 g.

Tabela. Skład chemiczny szczypiorku

Składniki Zawartość w 100 g części jadalnej Składniki Zawartość w 100 g części jadalnej
Woda 82,0 — 86,0 g Wapń 119,0 —252,0 mg
Białko 2,48— 4,0 g Żelazo 11,0 — 18,0 mg
Tłuszcz 0,60— 0,90 g Fosfor 57,0 —111,0 mg
Cukrowce 8,36 g Chlor 74,0 mg
Błonnik 2,0 — 2,4 g Karoteny 0,30 mg
Witamina B1 0,12— 0,15 mg
Związki nie organiczne 1,66— 1,80 g Witamina B2 0,10— 0,20 mg
Sód 2,0 — 4,0 mg
Potas 388,0 —479,0 mg  Kwas nikotynowy 0,46— 0,65 mg
Magnez 32,0 — 55,0 mg Witamina C 40,0 — 60,0 mg